طرح پانزی، روشی کلاهبردارانه ای در سرمایه گذاری است که در آن تضمین بیشترین نرخ سود با کمترین میزان ریسک به سرمایه گذاران داده میشود. طرح پانزی به گونه ای فعالیت می کند که سود سرمایه گذاری افراد قدیمی‌تر را با دریافت پول از سرمایه گذاران جدیدتر تضمین میکند؛ که این خود تماما شبیه به طرح‌های هرمی است به طوری که در هر دوی آنها از سرمایه اولیه افراد جدیدتر به منظور پرداخت سود افراد قدیمی‌تر استفاده میشود. در هر دو طرح پانزی و طرح‌های هرمی، تا وقتی که پولی باقی نمانده باشد این چرخه ادامه پیدا خواهد کرد.
اگر می‌خواهید به بقیه بگویید نسبت به تکنولوژی بیت کوین بی توجه هستید و اعتماد لازم به آنرا ندارید، علاوه بر تکیه بر این موضوع که بیت کوین گرفتار افزایش قیمت کاذب یا حباب اقتصادی شده است، شاید بر این مسئله مانور دهید که بیت کوین یک طرح پانزی است. در این صورت شما حتی زحمت جستجویی ساده برای فهمیدن مفاهیم پایه‌ای که از آنها بی خبرید را به خود نداده اید و در مورد آن مسئله بدون آگاهی اظهار نظر می‌کنید.
وقتی که تکنولوژی پشت بیت کوین و دلیل اصلی اختراع اش را درک کنید در خواهید یافت که بیت کوین کاملاً با چیزی که از آن به عنوان طرح پانزی یاد میشود در تضاد است.
بیایید با جزئیات بیشتری این موضوع را برسی کنیم :
طرح پانزی، روشی کلاهبردارانه در سرمایه گذاری است که در آن بیشتری نرخ سود با کمترین میزان ریسک برای سرمایه گذاران در نظر گرفته میشود.
اگر هنوز مقاله اصلی «ساتوشی ناکاموتو» را که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده نخوانده‌اید، حتماً این کار را بکنید. مقاله‌ای هشت صفحه‌ای که کاملاً به صورت تخصصی نوشته شده ولی در عین حال فهمیدن آن چندان سخت نیست. با خواندن این مقاله خواهید دید که در هیچ کجای آن از بازگشت سرمایه در بیت کوین خبری نیست. حتی در این مقاله به قیمت یک بیت کوین هم اشاره‌ای نشده است و هیچ تضمینی در کار نیست. در واقع بیت کوین تنها یکی از قدیمی‌ترین مسئله‌های موجود در دنیای کامپیوتر یا به عبارتی«مسئله بیزانسی» را حل کرده است و از همین طریق ارزش خود را نیز حفظ کرده است. پیشنهاد ارزش بیت کوین هیچ گاه منفعت محور نبوده و نگهداری بیت کوین های در سالهای اول تولد این ارز به عنوان «مخصوص خوره‌های کامپیوتر» یا «پول جادویی اینترنتی» و همراه با طعنه بود.
در واقع هیچ چیزی در رابطه با بیت کوین مخفی و رازآلود نیست. بیت کوین یکی از آزادترین تکنولوژی‌های حال حاضر جهان است. متن باز است، یعنی هر کسی می‌تواند کدها را ببینند، هر کسی می‌تواند کدها را بازنویسی کند، هر کسی می‌تواند به صورت شخصی نرم افزار را اجرا و در شبکه با دیگران در ارتباط باشد و هر کسی می‌تواند بدون کسب مجوزهای خاصی از آن شبکه استفاده کند. تمام تاریخچه تبادلات بیت کوین هم برای تمام افراد جهان قابل رویت است.
این مسئله یک تغییر کلی رویه از تمام سیستم‌های اقتصادی در تاریخ بشریت و کاملاً با روش‌های کلاهبردارانه سرمایه گذاری در تضاد است. روش‌هایی که در آن با مخفی بودن تمام تبادلات تضمین برگشت بالاترین میزان سود به سرمایه گذار داده میشود با بیت کوینی که کاملا آزاد،آشکار و بدون هیچ تضمین برگشت سرمایه ای عرضه شده است، کاملا متفاوت است.
طرح پانزی به گونه ای فعالیت می کند که سود سرمایه گذاری افراد قدیمی‌تر را با دریافت پول از سرمایه گذاران جدیدتر تضمین میکند؛ که این خود تماما شبیه به طرح‌های هرمی است به طوری که در هر دوی آنها از سرمایه اولیه افراد جدیدتر به منظور پرداخت سود افراد قدیمی‌تر استفاده میشود.
بیت کوین هیچ برگشت پولی را تضمین نمی‌کند. فقط یک نرم افزار است که در آن قیمت بیت کوین تنها وابسته به اصل عرضه و تقاضاست. تقاضا نیز بدون هیچ اجباری بر دیگران ایجاد میشود، و حتی طرفداران دو آتشه بیت کوین هم هیچ گاه داخل خیابان‌ها راه نخواهند افتاد تا از مردم درخواست کنند که سرمایه‌های خودشان را در بیت کوین صرف کنند. کاربران جدید بیت کوین هیچ پولی جهت تأمین سود کاربران قدیمی‌تر پرداخت نمیکنند. هیچ کدام از این اتفاقات در دنیای بیت کوین اتفاق نمی‌افتد و چنین مقایسه‌ای تنها از سر تنبلی انجام میگیرد.
در یک طرح معمولی هرمی، اولین افراد وارد شونده، بیشترین ثروت را به جیب خواهند زد و این موضوع تضمین شده است. هر چه افراد بیشتری به این طرح بپیوندند، پول بیشتری نیز به آن افراد تعلق خواهد گرفت و تمام سرمایه به سمت نوک هرم (افراد اولیه) خواهد رفت. آنها هستند که سرمایه اولیه را تأمین میکنند و در ادامه دیگران را مجاب به سرمایه گذاری میکنند و این سرمایه‌ها را به جیب خود می‌ریزند. این تنها راهی است که میتوان از این طرح به پول رسید. در یک طرح پانزی، ارزش افرادی که در ابتدا سرمایه گذاری کرده‌اند تمام و تنها بر پایه تازه واردان و سرمایه‌های آنهاست و درآمدهایشان فقط و فقط از همین کانال کسب میشود.
در مورد بیت کوین، عکس این موضوع صدق میکند. افراد بسیاری که در روزهای اول به وجود آمدن بیت کوین بر روی آن سرمایه گذاری کرده‌اند، حالا سودهای پنج هزار درصدی نمی‌گیرند. من افراد زیادی را می‌شناسم که هزاران بیت کوین خریده‌اند و آنها را در سایت‌های شرط بندی، بازی‌های رایانه‌ای، خرید سیستم ماین بیت کوین، خرید پیتزا و حتی مواد مخدر خرج کرده‌اند. و بدبختی این است که من ده‌ها بیت کوین را در سال ۲۰۱۴ بر سر قمار باختم یا حتی بیت کوین‌هایی که بدون هیچ دلیل به افراد دیگر دادم، مقادیر کوچکی که حالا شاید پنجاه یا شصت برابر ارزش اولیه‌شان باشند.
خریداران قدیمی بیت کوین، آنهایی که واقعاً بعد از این همه سال پای بیت کوین مانده‌اند، کم پیدا میشود. تعدادی از آنها به واسطه قیمت سرسام آور بیت کوین در این روزها حسابی ثروتمند شده‌اند، اماسرمایه ویژه آنها به صورت پول‌های بی پشتوانه در نظر گرفته نمیشود، تنها میتوان آنها را برای مقاصد حسابرسی و مرتبط با مسائل مالی استفاده کرد. این افراد ارزش ویژه دارایی‌شان را به صورت پشتوانه مالی (به مانند سکه، ارزش فلزات یا اسکناس‌ها) تعیین نمیکنند، بلکه به وسیله بیت کوین این کار را انجام می‌دهند.
آنها برای پولدار شدن تنها بیت کوین‌های خود را نقد نمیکنند، در واقع کاملاً بر عکس است. دارندگان قدیمی بیت کوین، آنهایی که بیت کوین‌های خود را نمی‌فروشند، شاید روزی به منظور مخارج شخصی‌شان، مقدار کوچکی از دارایی بیت کوینشان را بفروشند؛ این در حالی است که این کار معمولاً با پول نقد انجام نمی‌گیرد، بلکه به صورت ارزش مبادله‌ای بیت کوین این کار صورت می‌پذیرد. به عنوان مثال، این افراد در صورت خرید خانه، ماشین یا سرمایه گذاری باید به دنبال فردی باشند که مایل به پذیرش بیت کوین در قبال فروش دارایی خود باشد. افرادی که اقدام به فروش دارایی‌ها خود میکنند به هیچ عنوان به زور و با روش‌های کلاهبردارانه وادار به این کار نشده‌اند. به عبارت دیگر مالکان قدیمی بیت کوین به دنبال افرادی هستند که بتوانند با بیت کوین از آنها ملک یا خدماتی را دریافت کنند. باور کنید که افراد نمی‌خواهند تا با فروش بیت کوین‌های خود صاحب چیزی شوند. اولویت مردم همیشه پول‌های ناسره است و بیت کوین با اختلاف بسیار زیادی از تمام پول‌های موجود در تمام دنیا بهتر است.
در طرح پانزی قدیمی‌ترین عضو طرح یک روز کیسه پول‌ها را برداشته و می‌رود، و دست تمام تازه واردان را در پوست گردو می‌گذارد تا هر چقدر که می‌خواهند داد و هوار کنند.
در بیت کوین، سرمایه گذاران جدید، آنهایی که به دنبال یک شبه پولدار شدن هستند، همان کسانی هستند که کمترین سود را میکنند. در واقع آنها با کوچک‌ترین کاهش قیمت از خیر بیت کوین‌های خود می‌گذرند.
این بیت کوین‌ها سر انجام به دست من و امثال منی میرسد که بسیاری از آنها را می‌شناسم، کسانی که تکنولوژی کارکرد آن را می‌فهمند و از آن به عنوان بازاری با ارزش برتر یا سازوکاری امن، بدون نیاز به مجوز و سانسور ناپذیر در مبادلات استفاده میکنند. ما همان‌هایی هستیم که هیچ گاه در آینده‌ای خیالی برای کسب ثروت از خیر بیت کوین‌های مان نمی‌گذریم بلکه با آغوشی باز آز آنها به عنوان واسطه‌ای برای مبادله با چیزی که نیاز داریم استفاده می‌کنیم. یا حتی با کمک به دیگران و سرمایه گذاری در پروژه‌های ارزشمند آنها را دوباره به چرخه برمی‌گردانیم. کسب پول نقد با بیت کوین هیچ وقت هدف نبوده و هیچ وقت هم هدف نخواهد شد.
بر خلاف سیستم های اقتصادی دیگر که از طمع محض پر شده اند، عده ای قدیمی ترین دارندگان بیت کوین، جزو دست و دلباز ترین انسان های روز کره خاکی هستند. به تازگیف یکی از مالکان قدیمی بیت کوین، بیش از یک میلیون دلار را به «آندریاس آنتوپولوس» کمک *******د. (این زن یکبار ۳۷ بیت کوین و کمی بعد ۴۲ بیت کوین دیگر را به آنتوپولوس اهدا کرده بود.) آندریاس یکی از طرفداران از خود گذشته بیت کوین بود که اخیرا به دیگران گفته بود، در عین حال که از سال ۲۰۱۲ به دنبای بیت کوین علاقه مند شده ولی بسیار علاقه مند بوده تا به مردم سرتاسر دنیا در مورد بیت کوین آموزش دهد، تا جایی که تمام دارایی بیت کوین خود را در این راه خرج کرده است ، تا حدی که به گفته خودش در سال ۲۰۱۷ دیگر افزایش قیمت بیت کوین برایش جالب نبوده است. این زن در این باره میگوید، اگر به خاطر اندریاس نبود هیچ گاه کار در زمینه بیت کوین را شروع نمیکرد. از همین رو بدون فوت وقت بیش از یک میلیون دلار را به آدرس اندریاس ارسال کرد تا از او قدردانی کرده باشد.
حالا شما یکی از کاربران طرح پانزی را به من معرفی کنید که این کار را کرده باشد، در این صورت تمام بیت کوین ها من مال شما!
برای امثال من بیت کوین انتهای ماجراست. ما پول‌هایمان را پیش از این نقد کردیم. در واقع پول‌هایمان را از سیستمی که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم نقد کردیم چرا که چاره‌ای نداشتیم، زور بالای سرمان بود.
حالا اما، حق انتخاب داریم.
در هر دو طرح پانزی و طرح‌های هرمی، تا وقتی که پولی باقی نمانده باشد این چرخه ادامه پیدا خواهد کرد.
تصویر بالا کمی قدیمی است اما دورنمای جامعی از قیاس بین بیت کوین و دیگر ثروت‌های دنیا به ما ارائه میکند. از این تصویر میتوان برای دیدی بهتر نسبت به تمام پول‌های در گردش دنیا که خود شامل بیت کوین نیز میشود استفاده کرد.
در مورد بحث پیرامون وقوع حالت «پولی باقی نمانده باشد» در مورد بیت کوین باید گفت، این حالت زمانی اتفاق میافتد که ۷٫۶ تریلیون دلار سکه، ۷٫۷ تریلیون دلار که به صورت طلا موجود است، ۷۴ تریلیون سهام موجود در بازارهای بروس و ۹۰ تریلیون دلاری که در اقتصاد کشورها نقش دارد، به صورت بیت کوین در بیایند.
با توجه به این مثال، بیت کوین بدون احتساب ۲۱۷ تریلیون دلارِ معاملات مسکن، و ۵۴۴ تریلیون دلار بازارهای فرعی، دارای سقف پیش بینی ۱۸۰ تریلیون دلار است. در میزان ۱۸۰ تریلیون، قیمت هر بیت کوین در حداکثر ۲۱ میلیون بیت کوین، چیزی در حدود ۸٫۵ میلیون دلار خواهد بود، آیا امکان پذیر است؟ احتمالاً نه. آیا ممکن است بیت کوین سهم بزرگی از این بازارها را مال خود کند؟ کاری که از قبل آنرا آغاز کرده است.
امروزه بیت کوین از جانب «متخصصین» به عنوان یک پانزی یا حباب یاد میشود، با ارزشی ۲۰۰ میلیاردی که همچون قطره‌ای در اقیانوس تجارت جهانی است.
متخصصین از آنها متنفرند!
این به اصطلاح متخصصین اقتصادی بیت کوین را یک پانزی یا حباب قلمداد میکنند، درست مانند متخصصینی هستند که اینترنت را یک ایده بی ارزش می‌خوانند. آنها نه دشمن ما هستند و نه شیطان‌اند، آنها تنها کوته نظران و نادان‌ها هستند. وظیفه ما نیست که آنها را به موافقت با خودمان وادارکنیم، وظیفه ما این است که همین‌طور به بالا بردن ارزش شبکه ادامه دهیم و با ساعت‌ها کار و تلاش برای نسل‌های بعدی یک اکوسیستم را توسعه دهیم.
بیت کوین با ارائه جعبه پاندورا ای از خلاقیت که باعث خلق بازاری سیصد میلیارد دلاری شده و حتی فراتر از آنها، تنها در هشت سال بدون ذره‌ای توقف ارزش‌هایی کلان را در مقیاس جهانی پدید آورده است. این ارزش به خاطر مخترعین جدیدی نیست که به داخل سیستم آمده‌اند. بلکه به خاطر هزاران سکوی پرتاب و کسب کارهایی است که به واسطه این تکنولوژی باعث خلق ده‌ها هزار شغل شده‌اند. خدماتی که باعث به وجود آمدن ارزش در حذف شالوده‌ها، دستاوردها، سخت افزارها، نرم افزارها و اپلیکیشن ها میشوند و هر چه این خدمات بیشتر شود ارزش بیشتری نیز به همراه خواهد داشت.
تعریف بازار از قیمت هر بیت کوین هیچ ارتباطی با نادان‌هایی که وارد سیستم میشوند ندارد بلکه این ارزش پیشنهادی است که حتی در صورت بی ارزش بودن نیست آن را داراست.
بیت کوین هیچ گاه به مانند شبکه‌های هرمی و طرح‌های پانزی از هم نخواهد پاشید چرا که افرادی که آن را به خوبی درک کرده باشند، اقدام به نقد کردن دارایی‌های خود نخواهند کرد. ما پول نقد نمی‌خواهیم، بیت کوین می‌خواهیم. چرا باید دارایی محدود، نایاب و ارزشمند خود را در ازای تکه‌هایی از کاغذ که میشود به تعداد نامحدود چاپشان کرد مبادله کنیم؟
بیت کوین یک حباب نیست، سوزن است.
برای من و هزاران نفر دیگر، انتظار برای راه فرار وجود ندارد. بیت کوین راه فرار است.
